Αφορά καταναλωτικά, παραγωγικά και εργασιακά μοντέλα που αντανακλούν τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας. Αποτελούν εναλλακτικές προτάσεις του μοντέρνου οικονομοκεντρικού συστήματος ανάπτυξης και ευκαιρίες συμμετοχής και συνδημιουργίας, επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ ανθρώπων. Είναι η απάντηση στην έλλειψη αγαθών, υπηρεσιών και, κυρίως, στην αδυναμία κάλυψης των βιοποριστικών αναγκών. Προωθούν την αλληλεγγύη, την αυτάρκεια και αυτενέργεια του πολίτη ενάντια στην εκμετάλλευση και καταπίεση εις βάρος του ανθρώπου αλλά και της φύσης.
ΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ
ΑΝΤΑΛΛΑΚΤΙΚΑ/ΧΑΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΖΑΡΙΑ
Είναι συνήθως αυτοοργανωμένα παζάρια που διοργανώνονται από εθελοντικές ομάδες και στοχεύουν στην προώθηση επαναχρησιμοποίησης αγαθών, ικανοποίησης αναγκών καθώς και στην κοινωνικοποίηση των ανθρώπων που συμμετέχουν προσφέροντας, παίρνοντας και ανταλλάσσοντας διάφορα αγαθά. Αυτά συνήθως είναι ρούχα, παπούτσια, διακοσμητικά αντικείμενα, παιχνίδια, βιβλία, έπιπλα και ηλεκτρικές συσκευές. Δεν χρησιμοποιούνται χρήματα ενώ η συμμετοχή είναι ελεύθερη και ανοιχτή για όλους όσους ενδιαφέρονται. Τα παζάρια μπορούν να αποδειχθούν ευχάριστες δραστηριότητες συνάντησης και συνεργασίας των πολιτών. Συνήθως, λαμβάνουν χώρα σε πλατείες, εργατικά κέντρα (πχ. Χαριστικό ανταλλακτικό παζάρι Αγίας Μαρίνας Χαλκίδας), κοινωνικούς χώρους (πχ. KHORA, Χαριστικό Ανταλλακτικό Παζάρι), ακόμα και διαδικτυακά (πχ. Δίκτυο Ανταλλαγής Αγαθών και Υπηρεσιών Χωρίς Χρήματα, Χαρίζω ό,τι δεν χρειάζομαι).
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ
Πέρα από την ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών ως εναλλακτικό τρόπο συναλλαγών χωρίς χρήματα, υπάρχουν τα τοπικά συστήματα εμπορικών συναλλαγών (πχ. Τοπικό Δίκτυο Ανταλλαγών και Αλληλεγγύης Μαγνησίας, ΚΑΕΡΕΤΙ). Τα εναλλακτικά αυτά νομίσματα "εκδίδονται" από κοινότητες και δίκτυα, δεν τοκίζονται και δεν παράγουν κέρδος. Αντίθετα, εξυπηρετούν τις ανάγκες της κοινότητας και του δικτύου. Συνήθως, το μέσο ανταλλαγής είναι ο χρόνος και αφορούν μαθήματα ξένων γλωσσών, μουσικής, επιδιορθώσεις συσκευών, οικιακές εργασίες, κλπ. Μπορούν να συνεισφέρουν στην εξοικονόμηση χρημάτων και φυσικών πόρων, ενισχύουν την κοινωνική επαφή και στηρίζουν τις μικρές επιχειρήσεις και τους μικρούς αγοραστές έτσι ώστε να τονώνονονται οι μικρές τοπικές οικονομίες.
Παραδείγματα: ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑ ΧΡΟΝΟΥ, ΑΡΣΙΣ ΤΡΑΠΕΖΑ ΧΡΟΝΟΥ, ΜΕ ΛΥΣΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΧΡΟΝΟΥ, ΤΡΑΠΕΖΑ ΧΡΟΝΟΥ ΑΘΗΝΑ, ΤΟ ΚΟΥΚΙ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ, ΔΙΚΤΥΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ & ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ
Περιλαμβάνονται κοινωνικά παντοπωλεία, φαρμακεία, ιατρεία, κουζίνες, φροντιστήρια, κλπ. Τέτοιες δομές παρατηρούμε σε αρκετούς Δήμους της Ελλάδας να δημιουργούνται στην αρχή της περιόδου της οικονομικής κρίσης για την εξυπηρέτηση των βασικών αναγκών ευπαθών ομάδων. Ανεξάρτητα και πέρα από τους Δήμους, υπάρχουν αυτοδιαχειριζόμενες δομές, κοινωνικοί χώροι και εθελοντικές πρωτοβουλίες ομάδων πολιτών που συγκεντρώνουν αναγκαία αγαθά όπως ρούχα και φάρμακα, παράγουν συλλογικά αγαθά όπως φαγητό, παρέχουν εκπαιδευτικές, συμβουλευτικές και νομικές υπηρεσίες σε ευπαθείς και μη ομάδες. Λειτουργούν ως παράδειγμα αυτοοργάνωσης και αλληλεγγύης όπου πολίτες παρέχουν και λαμβάνουν αγαθά και υπηρεσίες είτε δωρεάν είτε σε τιμές κόστους.
Παραδείγματα: ΔΙΚΤΥΟ ΙΑΤΡΕΙΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΩΔΕΙΟ, ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ "Ο ΑΛΛΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ", ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ "EL CHEF", ΟΜΑΔΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΑΛΙΒΕΡΙΟΥ, ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΔΡΑΣΗΣ Ν. ΠΙΕΡΙΑΣ, ΣΚΟΡΟΣ, ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ, ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ
ΚΟΛΕΚΤΙΒΕΣ - ΚΟΟΠΕΡΑΤΙΒΕΣ
Μια κολεκτίβα - κοοπερατίβα είναι ένα σύνολο ατόμων που δουλεύουν μαζί, δίχως να υπάρχει σχέση ιεραρχίας ανάμεσά τους. Δεν υπάρχουν υπάλληλοι και ιδιοκτήτες και οι αποφάσεις λαμβάνονται συλλογικά. Είναι ένα οριζόντιο οικονομικό σχήμα. Συνήθως τις συναντάμε ως κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις (ΚΟΙΝΣΕΠ) ή αστικούς συνεταιρισμούς. Για τη δημιουργία της συνεισφέρουν όλα τα μέλη στον βαθμό που μπορούν. Τα έσοδα καλύπτουν τις οικονομικές συνεισφορές των μελών και την εργασίας τους, καθώς και τα επιπλέον λειτουργικά έξοδα. Τα κέρδη δε μοιράζονται αλλά χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη επιπλέον κοινωνικών δραστηριοτήτων και την ενίσχυση του εγχειρήματος, το οποίο έχει συνήθως συγκεκριμένους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς σκοπούς. Υπάρχουν κολεκτίβες-κοοπερατίβες εργασίας, παραγωγής, παροχής υπηρεσιών, αλληλεγγύης κλπ. Βασίζονται στην αλληλέγγυα οικονομία, στο δίκαιο εμπόριο, στην αυτοοργάνωση, στην αυτοδιαχείριση και στη δικτύωση με άλλες κολεκτίβες-κοοπερατίβες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Παραδείγματα: ΠΑΙΡΝΩ ΑΜΠΑΡΙΖΑ, ΣΒΟΥΡΑ, ΣΥΝ'ΑΛΛΟΙΣ, ΑΠΟ ΚΟΙΝΟΥ, ΤΟ ΠΑΓΚΑΚΙ, ΚΟΛΛΕΚΤΙΒΑ ΤΡΟΦΗΣ, ΣΤΗΝ ΠΡΙΖΑ, ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΣΥΝΑΔΕΛΦΩΝ, ΒΙΟΜΕ, ΤΟ ΜΑΝΤΑΛΑΚΙ, ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΠΕΡΙΒΟΛΑΚΙ, ΒΙΟΣ COOP, ΛΑΪΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, ΜΟΥΣΕΣ ΠΙΕΡΙΩΝ ΚΟΙΝΣΕΠ, ΑΚΥΒΕΡΝΗΤΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ, ΤΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΣΤΗΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΠΛΑΤΩΝΟΣ, ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟ ΜΠΑΚΑΛΙΚΟ "Ο ΧΟΧΛΙΟΣ"
ΙΣΤΟΡΙΕΣ
Μοιράσου την ιστορία σου!
Είσαι μέλος ή εθελόντρια/ής παρόμοιων δομών και πρωτοβουλιών; Θέλουμε να μας πεις την προσωπική σου ιστορία!
Έχουμε φτιάξει μια ειδική φόρμα για να σε βοηθήσουμε. Μπορείς να πάρεις ιδέες από προηγούμενες ιστορίες.
Έχουμε φτιάξει μια ειδική φόρμα για να σε βοηθήσουμε. Μπορείς να πάρεις ιδέες από προηγούμενες ιστορίες.
Το βίντεο δημιουργήθηκε από το σκηνοθέτη και μέλος του συνεταιρισμού μας Ανδρέα Σιαδήμα για τις ανάγκες του προγράμματος “Change the power - (Em)Power to Change: Local Authorities towards the SDGs and Climate Justice”, της Ανατολικής ΑΕ.
Παρουσίαση: Άρης Χατζηνικολάου, ιδρυτικό μέλος Βίος Coop
Παρουσίαση: Άρης Χατζηνικολάου, ιδρυτικό μέλος Βίος Coop