Αφορά δομές και πρωτοβουλίες που περιλαμβάνουν πρακτικές, οι οποίες προστατεύουν το περιβάλλον, ευαισθητοποιούν την κοινωνία σε θέματα διαχείρισης των φυσικών πόρων και κλιματικής κρίσης, προωθούν φιλικά προς το περιβάλλον καταναλωτικά και παραγωγικά πρότυπα, προτείνουν λύσεις διαχείρισης των αποβλήτων σε συνδυασμό με τη σταδιακή μείωση εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων. Οι πολίτες συμμετέχουν σε αυτές τις δομές και πρωτοβουλίες, αλληλεπιδρούν και αποφασίζουν συλλογικά για τις σχετικές δράσεις.
ΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ
ΟΙΚΟΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ
Οι οικοκοινότητες (ή οικοχωριά ή οικοδήμοι - ανάλογα με το μέγεθος του πληθυσμού) χαρακτηρίζονται από εναλλακτικές μορφές κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης που βρίσκονται σε αρμονία με το φυσικό περιβάλλον. Τα μέλη στις οικοκοινότητες υποστηρίζουν την διατροφική και ενεργειακή αυτονομία, οργανώνοντας τις καθημερινές δραστηριότητες και αποφασίζοντας συλλογικά και συνεργατικά. Συμμετέχουν ενεργά στην διαμόρφωση, ανάπτυξη και συντήρηση του οικολογικού και κοινωνικού οικοδομήματος. Πειραματίζονται με πρακτικές μόνιμης καλλιέργειας (permaculture), βασίζονται στην τοπική παραγωγή και κατανάλωση αγαθών, περιορίζοντας την υπερκατανάλωση αγαθών και σπατάλη φυσικών πόρων.
Παραδείγματα: ΟΙΚΟΧΩΡΙΟ ΣΚΑΛΑ, ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΔΙΚΤΥΟ ΟΙΚΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ
ΣΥΝΟΙΚΙΑΚΗ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ
Το “κομπόστ” είναι το φυσικό λίπασμα που παράγεται από την αποσύνθεση των οργανικών υλικών όπως φύλλα, υπολείμματα φρούτων, λαχανικών, καφέ, κλπ. Η Συνοικιακη Κομποστοποιηση αφορά την συλλογική συγκέντρωση τέτοιων οργανικών υλικών από την κοινότητα με στόχο την αποσύνθεσή τους και παραγωγή λιπάσματος, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τις τοπικές καλλιέργειες. Αποτελεί έναν αποτελεσματικό τρόπο διαχείρισης των οργανικών απορριμμάτων των νοικοκυριών, μειώνοντας τα απορρίμματα. Το συμμετοχικό χαρακτηριστικό της συνοικιακής κομποστοποίησης έγκειται στην συλλογική ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των πολιτών της κοινότητας στην συγκέντρωση και συνειδητή προσπάθεια ανακύκλωσης των απορριμμάτων. Οι πολίτες μαθαίνουν να αυτοδιαχειρίζονται τα απόβλητά τους, ενώ ταυτόχρονα προστατεύουν το περιβάλλον της κοινότητάς τους. H Συνοικιακη Κομποστοποιηση δημιουργήθηκε από το RE:THINK PROJECT και πρωτοεφαρμόστηκε στην Καλαμάτα. Η ομάδα του RE:THINK PROJECT διαχειρίζεται και εποπτεύει το Δίκτυο Συνοικιακής Κομποστοποίησης που έχει δημιουργηθεί και αναπτύσσεται σε άλλες περιοχές.
ΑΣΤΙΚΟΙ ΛΑΧΑΝΟΚΗΠΟΙ
Οι αστικοί ή δημοτικοί λαχανόκηποι είναι εκτάσεις γης που βρίσκονται μέσα στην πόλη και καλλιεργούνται συλλογικά από τους κατοίκους. Το πιο συνηθισμένο είναι η παροχή τέτοιων εκτάσεων από τους Δήμους, κυρίως σε ευπαθείς ομάδες. Υπάρχουν πρωτοβουλίες πολιτών που αναλαμβάνουν να δημιουργήσουν αστικούς λαχανόκηπους χωρίς τη διοικητική παρουσία Δήμων. Τέτοιοι λαχανόκηποι αφορούν όλους τους πολίτες, είναι ανοιχτοί και προσβάσιμοι από όλους όσους ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με την καλλιέργεια της γης. Αποτελούν μια ευκαιρία επαφής με τη φύση αλλά και κοινωνικοποίησης, με ψυχολογικά και σωματικά ωφέλη. Μάλιστα, μικροί αστικοί λαχανόκηποι χρησιμοποιούνται σε σχολεία ως μέθοδος ενίσχυσης της συμμετοχής των παιδιών στα κοινά, δεδομένου του πνεύματος συνεργασίας και συμμετοχής που δημιουργούν.
Παραδείγματα: ΟΜΑΔΑ ΑΣΤΙΚΩΝ & ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΛΑΧΑΝΟΚΗΠΟΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ, ΦΥΤΩ ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΣΠΟΡΩΝ - ΔΙΚΤΥΑ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΣΠΟΡΩΝ
Οι τράπεζες σπόρων περιλαμβάνουν σπόρους που προέρχονται από γεωργούς, άτυπες ομάδες παραγωγών, οργανώσεις και μεμονωμένα άτομα. Στοχεύουν στην διατήρηση των σπόρων έτσι ώστε να μπορέσει να γίνει χρήση τους στο μέλλον. Λειτουργούν ως αποταμιευτικές μονάδες και βοηθούν στην επισιτιστική ασφάλεια της κοινότητας καθώς εξασφαλίζουν ότι θα υπάρχει επάρκεια σπόρων για την παραγωγή γεωργικών αγαθών στο μέλλον. Επιπλέον, προστατεύουν την βλαστικότητα και καθαρότητα των σπόρων από γενετικές μεταλλάξεις, βοηθώντας στην διατήρηση και διάδοση παραδοσιακών ποικιλιών. Πέρα από τα πρακτικά οφέλη, οι τράπεζες σπόρων αποτελούν κομμάτι ενός κινήματος που αντιτίθεται στην ιδιωτικοποίηση των σπόρων από τις πολυεθνικές που ελέγχουν τη διακίνησή τους.
Παραδείγματα: ΑΙΓΙΛΟΠΑΣ, ΣΠΟΡΟΙ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ, ΣΠΟΡΙΤΕΣ ΕΒΡΟΥ, ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΠΕΛΙΤΙ, ΣΠΟΡΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
ΣΥΝΕΠΙΒΑΤΙΣΜΟΣ
Είναι η πρακτική κατά την οποία ο οδηγός μετακινείται με το αυτοκίνητό του και έχοντας μαζί συνεπιβάτες που είτε τους γνωρίζει είτε όχι. Το κόστος της μετακίνησης μοιράζεται μεταξύ των επιβατών. Ουσιαστικά, χρησιμοποιείται ένα όχημα έναντι πολλών. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση της συσσώρευσης αυτοκινήτων στους δρόμους, τη μείωση των ρύπων στο περιβάλλον, μείωση του ατομικού κόστους μεταφοράς και την ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων μεταξύ των επιβαινόντων του οχήματος.
ΠΟΔΗΛΑΤΙΣΜΟΣ
Είναι κίνημα προώθησης της χρήσης του ποδηλάτου ως μέσο καθημερινής μετακίνησης. Η συλλογική συμμετοχή των πολιτών αφορά τη συμμετοχή τους σε ομάδες που υποστηρίζουν την ασφάλεια στο οδικό δίκτυο για τους ποδηλάτες και την ανάπτυξη ποδηλατόδρομων. Ο ποδηλατισμός παρουσιάζεται ως μια εναλλακτική στα προβλήματα κυκλοφορικής συμφόρησης, λόγω του υψηλού αριθμού οχημάτων, ενώ παράλληλα συνεισφέρει στην προστασία του περιβάλλοντος. Διάφορες ποδηλατικές ομάδες οργανώνουν ποδηλατοβόλτες στα πλαίσια άθλησης αλλά και κοινωνικοποίησης με άλλους ποδηλάτες και φίλους αυτής της πρακτικής.
Παραδείγματα: ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΠΟΔΗΛΑΤΟΥ, ΠΟΔΙΛΑΤισσΕΣ, ΠΟΛΕΙΣ ΓΙΑ ΠΟΔΗΛΑΤΟ, ΠΟΔΗΛΑΤΟΠΑΡΕΑ
REPAIR CAFE
Οι «καφετέριες επιδιόρθωσης» είναι χώροι που μπορείς να φέρεις διάφορα αντικείμενα όπως παιχνίδια, ηλεκτρονικές συσκευές, μικροέπιπλα, διάφορα διακοσμητικά, κλπ, τα οποία χρειάζονται επισκευή. Εθελοντές σε βοηθάνε και σου δείχνουν πως μπορείς να το επιδιορθώσεις συνοδεύοντας την όλη διαδικασία με (μα τι άλλο!) καφέ. Μπορείς να δωρίσεις το αντικείμενο ή συσκευή που δεν χρειάζεσαι και, αφού επιδιορθωθεί, θα δοθεί σε ανθρώπους ή φορείς που το χρειάζονται. Πέρα από τα οικολογικά οφέλη που δημιουργούνται από τη συγκεκριμένη πρακτική, προωθείται η κοινωνικοποίηση μέσα από τις κοινωνικές σχέσεις που αναπτύσσονται μέσα από αυτή την δράση. Το πρώτο repair café στην Ελλάδα δημιουργήθηκε από την ΚΟΙΝΣΕΠ Ανακυκλώνω στην πηγή στο Ακταίο, στην Πάτρα και εντάσσεται στην Παγκόσμια Αλυσίδα Επαναχρησιμοποίησης.
ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΕΣ
Οι οικολογικές συλλογικότητες ποικίλουν. Κάποιες είναι πολύ εξειδικευμένες ενώ κάποιες άλλες έχουν πιο γενικό χαρακτήρα. Μπορεί να εκφράζονται -μεταξύ άλλων- με τη μορφή κινημάτων (πχ Fridays for Future Greece, Κίνηση Κατοίκων Πηλίου και Βόλου για το Νερό, ΟικόΣφαιρα, Support Earth, Stop Climate Change Greece), μη κυβερνητικών οργανώσεων (πχ. ΟΙΚΟΠΟΛΙΣ, AEGEAN REBREATH), δικτύων (πχ. Ελληνικό Δίκτυο «ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ», Ηλιόσποροι), συλλόγων (πχ. Εθελοντική Ομάδα Προστασίας Περιβάλλοντος Πυλάρου, Εθελοντές Δασοπυροπροστασίας Αττικής, Όμιλος Φίλων Βουνού και Θάλασσας), ομάδων νέων (πχ. Youth Seeds, Περιβαλλοντική Νεανική Ομάδα Ηλείας - ΠΝΟΗ), μαθητών και φοιτητών (πχ. Ομάδα Περίθαλψης Άγριων Ζώων Κτηνιατρικής ΑΠΘ, Περιβαλλοντική Ομάδα ΑΠΘ, Περιβαλλοντική Ομάδα ΠαΜακ, Ομάδα Εθελοντισμού Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Περιβαλλοντική Ομάδα ΔΙΠΑΕ, GREEN TEAM, Περιβαλλοντική Ομάδα ΕΚΠΑ, Ομάδα Δράσης Μαθητών για την προστασία των ζώων) και ανεξάρτητων οικολογικών παρεμβάσεων (πχ. Part of the Solution - Save Greek Water, ΒΙΟμόνοια). Επιχειρούν να ευαισθητοποιήσουν και να παρέχουν λύσεις σε οικολογικά προβλήματα. Συνήθως ασχολούνται με θέματα σχετικά με την περιβαλλοντική δικαιοσύνη, την κλιματική αλλαγή, το δίκαιο εμπόριο, τη διαχείριση απορριμμάτων, την ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση, την αναδάσωση, την προστασία της άγριας φύσης (πχ. Σωματείο Ζωοφίλων Λευκάδας, Monemvasia Myrtoo Sea Protection, ANIMA), τα δικαιώματα των ζώων (πχ. ARTEMIS, Make it Pawsible), κλπ. Το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι ότι καταφέρνουν να κινητοποιούν τους πολίτες ώστε να λάβουν οι ίδιοι μέρος στις διάφορες δράσεις που υποστηρίζουν, ενδυναμώνοντας έτσι, την ενεργή συμμετοχή τους, εμπνέοντας οικολογική συνείδηση και προστατεύοντας ποικιλότροπα το περιβάλλον.
ΙΣΤΟΡΙΕΣ
Μοιράσου την ιστορία σου!
Είσαι μέλος ή εθελόντρια/ής παρόμοιων δομών και πρωτοβουλιών; Θέλουμε να μας πεις την προσωπική σου ιστορία!
Έχουμε φτιάξει μια ειδική φόρμα για να σε βοηθήσουμε. Μπορείς να πάρεις ιδέες από προηγούμενες ιστορίες.
Έχουμε φτιάξει μια ειδική φόρμα για να σε βοηθήσουμε. Μπορείς να πάρεις ιδέες από προηγούμενες ιστορίες.
Στην "Ανακυκλώνω στην πηγή" διαπιστώσαμε πως πολλές ηλεκτρικές συσκευές που μας δίνουν για ανακύκλωση οι πολίτες - ειδικά οθόνες υπολογιστών- είχαν μικρές και κατά κανόνα επισκευάσιμες χαμηλού κόστους βλάβες ή δυσλειτουργίες. Έτσι μια μικρή ομάδα φίλων βρισκόταν γύρω από ένα τραπέζι και για χόμπυ τις επισκευάζαμε και τις χαρίζαμε σε σχολεία. Διαπιστώσαμε σύντομα πως αυτό μπορούσε να γίνει σε μόνιμη βάση, ήδη συνέβαινε με γείτονες με ποδήλατα στην Ολλανδία και είχε ονομαστεί Repair Café. Καλέσαμε λοιπόν με ανακοίνωση μια συγκεκριμένη ημέρα μέσω ιντερνετ τον κόσμο να φέρει συσκευές και να μάθει ο ίδιος/α να τις επισκευάζει. Το αποτέλεσμα ήταν να φτιαχτεί μια κυψέλη ανθρώπων της πόλης που πίνοντας καφέ κάνουν νέες φιλίες και αποκτούν νέες δεξιότητες. Συνδεθήκαμε με το παγκόσμιο Repair Cafe και με 49€ πήραμε όλο το υλικό που μεταφρασμένο στα ελληνικά ενημερώνει τους συμμετέχοντες για τα διαδικαστικά. Πολύ σημαντικό είναι ότι τα σημεία στον πλανήτη αυξήθηκαν και μαζί με αυτά αυξήθηκε και η γνώση επισκευών, δημιουργώντας ένα αντίβαρο στην αποκλειστικότητα στην γνώση επισκευών που έχουν οι εταιρείες - και στις χρεώσεις τους φυσικά. Αποδείχθηκε ότι με πολύ μικρό κόστος μπορούν να επισκευαστούν και να επαναχρησιμοποιηθούν χιλιάδες συσκευές που θα γίνονταν σε διαφορετική περίπτωση ηλεκτρονικά απόβλητα. Το πιο σημαντικό όμως είναι πως κατανοήσαμε ότι το Repair Café δεν είναι ένας χώρος εξοπλισμένος, με ειδικά εργαλεία και επαγγελματίες επισκευαστές αλλά μια εκδήλωση φίλων που μπορεί να συμβεί παντου: σε μια αποθήκη σε μια πολυκατοικία με τους γείτονες, σε μια φυλακή, σε ένα ΚΑΠΗ, σε ένα σχολείο, οπουδήποτε μπορεί να φτιαχτεί ένας καφές σε ένα τραπέζι και δύο άνθρωποι να κάτσουν αντικρυστα με μια συσκευή ή ένα επιπλο ή ένα αυτοκίνητο ή ενα ποδήλατο αναμεσά τους. Είναι κάτι που μπορεί να το κάνει οποιοσδήποτε οπουδήποτε άρα είναι μια κοινωνική εκδήλωση από αυτές που τόσο χρειαζόμαστε για να τονωθει η ανθρώπινη επαφή και συνεργασία. - Τάσος Νικολαδάκης, μέλος Ανακυκλώνω στήν πηγή - Repair Café
Όλα ξεκίνησαν όταν συνάντησα ένα σωρό παλιά ποδήλατα στην αυλή μου όταν έμενα ακόμη στην Αθήνα. Τρία χρόνια αργότερα ήταν ακόμα παρκαρισμένα εκεί, χωρίς αξίωση, έτσι αποφάσισα να τα επιδιορθώσω και να ενθαρρύνω άτομα στην πολυκατοικία μου να τα πάρουν για μια περιστασιακή βόλτα. Πολύ σύντομα, πιο παλιά ποδήλατα, που έπαιρναν χώρο σε αποθήκες, αφού οι ιδιοκτήτες είχαν αναβαθμίσει με νεα μοντέλα, προστέθηκαν στην «παρέα». Ήταν η γέννηση κάτι όμορφου. Κανένα από αυτά δεν θα είχε λάβει τη σημασία που έχει τώρα, εάν δεν ειχαμε μετακινηθεί στην επαρχία. Η μετάβαση πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι του 2011 και δεν ήταν εύκολη, αλλά τα δίκυκλα μας συνόδεψαν σε αυτήν. Στην πραγματικότητα, αυτή η ασυνήθιστη δανειστική ποδήλατολέσχη - η πρώτη ιδιωτική πρωτοβουλία στο είδους της - σύντομα μεγάλωσε σε μέγεθος και μάλιστα έφτιαξε κι ένα blog. Η Ποδηλατοπαρέα τώρα μετρά 15 ποδήλατα παιδικά και 12 για ενήλικες. Τα μοντέλα - συμπεριλαμβανομένων τρίκυκλων για ηλικιωμένους πολίτες - είναι διαθέσιμα σε οποιονδήποτε, εφόσον δεσμευτεί να τα επιστρέψει στην ίδια κατάσταση. Στόχος μας είναι να κάνουμε τη χρήση του ποδήλατα δημοφιλή σε άτομα όλων των ηλικιών,όχι μόνο για αναψυχή, αλλά ως μέσο καθημερινής μεταφοράς. Ο δανεισμός τους δωρεάν ήταν μια απόφαση σύμφωνη με τις αρχές της Freeconomy, μιας νέα πρωτοβουλίας ανταλλαγής δεξιοτήτων, δωρεάν βοήθειας και ανάπτυξης κοινότητας σε παγκόσμιο επίπεδο, σχεδιασμένη για να κάνει τη ζωή μας καλύτερη. Η μεγαλύτερη χαρά μας ήταν να βλεπουμε νεα παιδια να ενθουσιαζονται με τη συμμετοχη τους στις ποδηλατοβόλτες που οργανωνουμε και καποια απο αυτα να μας βοηθουν εθελοντικα στην επισκευή και συντηρηση των ποδηλατων μας. Με αφορμή τη συμμετοχή τους, ήρθαν σε επαφή και με τη φιλοσοφία της ανακύκλωσης και της οικολογικής μετακίνησης. - Ευάγγελος, μέλος "Ποδηλατοπαρέα" δανειστική ποδηλατολέσχη